Leven
In de jaren veertig van de negentiende eeuw waarschuwden hoge Europese diplomaten elkaar dat in Nederland een merkwaardige kroonprins opgroeide. Hij was familie van tsaar Paul de Krankzinnige.
In 1848 werd de Nederlandse grondwet rigoureus gewijzigd. Hierdoor werd onder andere de macht van de koning sterk ingeperkt; voortaan waren de ministers verantwoordelijk en was de koning onschendbaar. En dat was maar goed ook, want een jaar later, in 1849, overleed koning Willem II en werd zijn zoon Willem III de derde koning van Nederland.
Beperkte rol
Willem III had grote moeite met zijn beperkte rol. Hij was van mening dat hij net zoals zijn opa Willem I vast als een rots moest regeren. Omdat Willem Nederland beschouwde als zijn eigen bezit waarover hij naar eigen inzicht moest kunnen regeren, beschouwde hij elk verzet tegen zijn wensen als onrechtvaardig.
Zo gaf hij in de eerste jaren van zijn koningschap eens vergeefs een bevel om het Binnenhof te belegeren en ministers te executeren. Willem wilde graag de uitslag van de verkiezingen aan zijn voorkeur aanpassen. Minister president Thorbecke had in die tijd altijd twee pennen bij zich voor een handtekening. Willem III slingerde vaak de eerste pen uit drift door de kamer. De tweede pen werd gebruikt als de koning weer kalm was.
Verder smeedde Willem plannen om samen met de Franse keizer Napoleon III een deel van Duitsland te annexeren.
Macht
Er was eigenlijk maar één plek waar Willem nog echte macht had: aan het hof. Wie een baan in het paleis bemachtigde genoot status onder de adel. Hovelingen waren dus bereid om alles te doen waar de koning om vroeg. En koning Willem maakte daar zijn leven lang misbruik van door zijn personeel dagelijks te terroriseren.
Held en huwelijk
De buitenwereld zag de uitspattingen echter niet. Hij was lange tijd een populaire koning door grootschalige liefdadigheid en zijn betrokken opstelling tijdens de watersnoden van 1855 en 1861. Hij kreeg toen de bijnaam 'Waterheld van het Loo', een linkse knipoog naar de bijnaam van zijn vader 'De Held van Waterloo'.
Op 18 juni 1839 trouwde koning Willem met zijn nicht Sophie van Württemberg. Hij bleef echter veel geld uitgeven aan zijn amoureuze avonturen. Aan één minnares, die in Parijs woonde, leende hij eens een bedrag van 600.000 gulden en alle onwettige kinderen die hij verwekte kregen uitkeringen. In de ogen van zijn vrouw beschikte Willem over de verstandelijke vermogens van een klein kind.
Tragiek en tweede huwelijk
Tragisch genoeg overleefde Willem III behalve zijn vrouw Sophia ook zijn kinderen Willem, Maurits en Alexander. Dit betekende dat er geen directe troonopvolger meer was. Willem wilde daarom opnieuw trouwen en deed een aanzoek aan zijn nicht Elisabeth van Saksen-Weimar en aan de Deense prinses Thyra, maar die wezen hem allebei af.
Zijn uiteindelijke keuze werd prinses Emma van Waldeck-Pyrmont nadat hij ook door een oudere zuster van Emma was afgewezen. Willem beloofde op dat moment dat hij zijn ´verderfelijke verleden van drift en woede´ wilde verruilen voor een toekomst vol vriendelijkheid. Op 7 januari 1879 trouwde de toen 61-jarige koning in Duitsland met de 40 jaar jongere Emma. Uit dat huwelijk werd Wilhelmina geboren, de redding van de Oranje dynastie.
Neergang
Vanaf de jaren tachtig van de negentiende eeuw werden de protesten tegen de onderdrukking van de arbeiders steeds luider. En voor de socialisten werd Willem de kop van Jut voor alles wat er mis was in het snel industrialiserende Nederland.
De Oranjehaat wakkerde steeds weer op en in februari 1887, aan de vooravond van de 70ste verjaardag van Willem III, verscheen in Den Haag een brochure getiteld Uit het leven van Koning Gorilla, een kroniek vol seks en royalty schandalen.
Op 23 november 1890 overleed de vorst, 73 jaar oud, negen dagen nadat hij vanwege ziektes uit zijn ambt gezet was.
Zelfs bij zijn begrafenis zorgde Willem III voor consternatie. De kist bleek te zwaar te zijn en schuurde over de vloer van Paleis Noordeinde. Er stortte een tribune in. Verder waren er te weinig koetsen en parkeerplaatsen waardoor veel genodigden te laat in de kerk arriveerden. Vervolgens werd de kist zo onhandig over de trappen naar de koninklijke grafkelder in de Nieuwe Kerk in Delft gedragen dat hij op onwaardige wijze heen en weer schommelde.
{tab Chronologisch}
Datums
- 19-02-1817 geboren in Brussel
- 18-06-1839 trouwt met zijn nicht Sophia van Württemberg
- 17-03-1849 volgt zijn vader op als koning van Nederland
- 1855 scheiding van tafel en bed
- 1855 steunt het volk bij een watersnood
- 1861 steunt het volk bij een watersnood
- 07-01-1879 trouwt met Emma van Waldeck-Pyrmont
- 31-08-1880 geboorte troonopvolger Wilhelmina
- 23-11-1890 overlijdt op paleis Het Loo
De oud-politieman Piet de Ruijter, lid van de Sociaal-Democratische Bond, schreef het lied van koning Gorilla.
‘D’r was eens een koning Gorilla genaamd
Een prachtexemplaar van een koning
Hij was om zijn zuipen en vloeken befaamd
Hij had zich nog nooit om z’n ondeugd geschaamd
En vreesde voor straf noch onttroning
Dat monster verkoos zich een Duitse prinses
Beroemd door talenten en gaven
Als eega, maar hij sloeg haar meer met de fles
Dan zich aan haar deugden te laven
Terwijl hij zijn huwelijkse plichten vergat
Zocht hij in bordelen verstrooiing
O, wat een pracht van een koning was dat
O, wat een pracht van een koning’
De straat
De doorgaande weg naar Wateringen werd in de 19e eeuw Kruisstraat of ook wel Schooleind genoemd, omdat de basisschool in die straat gevestigd was. De kern van het dorp beperkte zich tot circa 1880 tot de twee kruisstraten, toen genaamd Monsterreind, Haageind, Schooleind en Zeestraat (Duineind).
Op 19 februari 1887, op de zeventigste verjaardag van koning Willem III, kreeg de straat uit respect voor de koning de naam van de jarige, de Willem III straat.
